قفسه های فروشگاهی از ستون‌های مدیریتی فروشگاه‌های مواد غذایی محسوب می‌شود که علاوه‌بر استفاده حداکثری از فضای موجود، تجربه خرید روان و لذت‌بخش‌تری را برای مشتریان فراهم می‌کند. این تجهیز مناسب فروشگاهی، به بالابردن سرعت دسترسی مشتری به کالا، افزایش فروش ناگهانی (Impulse Purchase) و کاهش زمان جست‌وجوی محصولات منجر می‌شود، چرا که طبق مطالعات، حدود یک‌سوم خریدها تصمیمات آنی مشتریان است و نمایش جذاب کالاها روی قفسه این بخش از فروش را تقویت می‌کند.
در این مقاله از سایت بهسرما، به بررسی مختصر "اصول قفسه‌بندی در فروشگاه‌های مواد غذایی" می‌پردازیم، لطفاً همراه ما باشید:
اصول اولیه قفسه‌بندی فروشگاهی:
در طراحی قفسه های فروشگاهی، رعایت اصولی مانند: ارتفاع مناسب، عمق منطقی و فاصله استاندارد بین ردیف‌ها اهمیت زیادی دارد. ارتفاع استاندارد قفسه‌ها معمولاً بین ۱۳۷ تا ۱۵۲ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود تا کالاها در محدوده دید و دسترس مشتری قرار گیرند. عمق قفسه‌ها نیز باید متناسب با نوع محصول انتخاب شود؛ عمق ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متری برای اقلام بسته‌بندی‌شده رایج است، زیرا باعث می‌شود کالاهای عقب‌تر نیز در معرض دید مشتری باقی بمانند.
علاوه‌براین، فاصله بین قفسه‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که حرکت مشتریان و عبور سبدهای خرید بدون مزاحمت انجام شود. حداقل فاصله ۱۲۰ سانتی‌متر برای مسیرهای عبوری توصیه می‌شود تا ضمن حفظ جریان روان تردد، امکان توقف و بررسی کالاها برای چند نفر به‌صورت هم‌زمان فراهم گردد.
تقسیم‌بندی منطقی قفسه‌ها بر اساس دسته‌بندی کالا:
یکی از ارکان اساسی در قفسه‌بندی فروشگاه‌های مواد غذایی، نظم در تقسیم‌بندی کالاها بر اساس گروه‌بندی منطقی و هدفمند است. این رویکرد نه‌تنها باعث سهولت در جست‌وجوی کالاها توسط مشتری می‌شود، بلکه به شکل مستقیم در افزایش رضایت خرید و بهینه‌سازی جریان تردد در فروشگاه نقش دارد. مشتری زمانی که بداند هر نوع کالایی در کدام بخش فروشگاه قرار دارد، زمان کمتری را صرف جست‌وجو می‌کند و تجربه‌ای سریع‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد داشت. به‌عنوان نمونه، محصولات خوراکی خشک، کنسروها، لبنیات، مواد منجمد و نوشیدنی‌ها باید در نواحی مجزا از یکدیگر قرار گیرند و این دسته‌بندی‌ها نیز باتوجه‌به میزان فروش و اولویت خرید مشتریان تنظیم شوند.
در این فرآیند، ابزارهای مدرن مانند پلان‌اُگرام (Planogram) نقش حیاتی ایفا می‌کنند. پلان‌اُگرام نقشه یا نمودار بصری از نحوه چیدمان محصولات در قفسه‌ها است که بر اساس داده‌های فروش، فضای مناسب را به هر کالا اختصاص می‌دهد. این ابزار به مدیران فروشگاه‌ها کمک می‌کند تا کالاهای با گردش بالا فضای بیشتری در قفسه‌ها داشته باشند و اقلام کم‌تقاضا نیز در نقاطی با دسترسی محدودتر قرار گیرند. استفاده از پلان‌اُگرام، ضمن ایجاد هماهنگی در چینش، باعث تحلیل بهتر عملکرد هر گروه کالایی، افزایش بهره‌وری از فضا و در نهایت، رشد فروش می‌شود.
تأثیر انتخاب متریال مناسب در طراحی قفسه‌ها:
جنس یا متریال قفسه‌های فروشگاهی یکی از عوامل تعیین‌کننده در دوام، عملکرد و جلوه بصری محیط فروشگاه به شمار می‌آید. انتخاب صحیح متریال تعادل مطلوبی میان استحکام و زیبایی ایجاد می‌کند. قفسه‌های فلزی با پوشش رنگ پودری الکترواستاتیک از نظر مقاومت در برابر رطوبت، زنگ‌زدگی و تحمل وزن بالا بسیار مناسب هستند و به‌ویژه برای انبار کردن کالاهای سنگین یا پرتردد، گزینه‌ای کارآمد محسوب می‌شوند. بااین‌حال، ظاهر صنعتی و سنگین آن‌ها ممکن است در فضاهای کوچک یا فروشگاه‌هایی با چیدمان گرم و صمیمی، کمتر جذاب باشد.
در مقابل، قفسه‌های چوبی یا ساخته‌شده از MDF روکش‌دار بافتی گرم‌تر و دلپذیرتر به فضای فروشگاه می‌دهند و معمولاً در فروشگاه‌های کوچک یا بخش‌هایی با تمرکز بر زیبایی چیدمان به‌کار می‌روند. این نوع متریال نسبت به رطوبت حساس‌تر است و نیاز به نگهداری دقیق‌تری دارد تا از تاب‌برداشتن یا آسیب‌دیدگی جلوگیری شود.
در نهایت، انتخاب متریال باید بر اساس نوع کالاهای عرضه‌شده، میزان بارگذاری، شرایط محیطی فروشگاه و هماهنگی با طراحی داخلی انجام گیرد تا ضمن افزایش طول عمر تجهیزات، تجربه بصری دلنشینی برای مشتری فراهم شود.
استفاده از قفسه‌های دوطرفه در فروشگاه‌های بزرگ:
در فروشگاه‌هایی با فضای وسیع و راهروهای عریض، قفسه‌های دوطرفه گزینه‌ای بسیار کارآمد برای بهره‌برداری حداکثری از فضا به‌شمار می‌آیند. این نوع قفسه‌بندی با فراهم کردن امکان نمایش کالا از هر دو سمت، نه‌تنها فضای مفید را تقریباً دوبرابر می‌کند، بلکه فرصت بهتری برای تنوع‌بخشی به چیدمان محصولات و افزایش تعامل بصری با مشتریان ایجاد می‌نماید.
یکی از نکات مهم در طراحی این نوع قفسه‌ها، تعیین ارتفاع استاندارد و رعایت اصل نقطه تمرکز یا Focal Point در هر دو سوی قفسه است؛ به‌طوری‌که کالاها در دید مستقیم مشتری قرار داشته باشند و هیچ‌یک از دو سمت از نظر جذابیت یا دسترسی قربانی طراحی نشود. همچنین، تناسب چیدمان با نوع محصول و محل قرارگیری قفسه در مسیر حرکت مشتریان باید به‌گونه‌ای باشد که اختلالی در جریان تردد ایجاد نشود.
قفسه‌بندی گوشه‌ای؛ استفاده از نقاط مرده فروشگاه:
در بسیاری از فروشگاه‌های مواد غذایی، گوشه‌ها و فضاهای مرده به‌دلیل نبود طراحی هدفمند، بدون استفاده باقی می‌مانند. این در حالی است که با بهره‌گیری از قفسه‌بندی زاویه‌دار یا سیستم‌های خلاقانه‌ای همچون قفسه‌های تریپلِول (Three-Way Shelving)، می‌توان این فضاهای به‌ظاهر کم‌ارزش را به نقاطی پرفروش و کارآمد تبدیل کرد. قفسه‌های گوشه‌ای به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که نه‌تنها با فرم فضای فروشگاه هماهنگ باشند، بلکه توجه مشتری را نیز به خود جلب کنند.
یکی از مزایای اصلی این نوع قفسه‌بندی، قابلیت استفاده برای نمایش کالاهای مکمل، اقلام فصلی، محصولات حراجی یا نمونه‌های کم‌حجم اما سودآور است. این کالاها به‌طور معمول در قفسه‌های اصلی کمتر به چشم می‌آیند، اما وقتی در زاویه دید مشتری و در نقاط خاص مثل گوشه‌ها قرار می‌گیرند، احتمال فروش آن‌ها افزایش چشمگیری می‌یابد. تبدیل فضای غیرمفید به محل عرضه هدفمند کالا، نه‌تنها بهینه‌سازی چیدمان را تضمین می‌کند، بلکه ارزش اقتصادی هر مترمربع از فروشگاه را نیز افزایش می‌دهد.
قفسه فروشگاهی با نمای چوب
استفاده از تابلوهای راهنما در بالای قفسه‌ها:
تابلوهای دسته‌بندی دیداری (Header Signs) در بالای قفسه‌ها، جست‌وجوی مشتری را تسریع می‌کنند و سردرگمی را کاهش می‌دهند. رنگ‌بندی و فونت مناسب تابلوها باید هماهنگ با برند فروشگاه باشد و از فواصل و ارتفاعی نصب شوند که در دید مستقیم مشتری قرار گیرند .
قفسه‌های کوچک نزدیک صندوق:
یکی از فضاهای کلیدی در فروشگاه‌های مواد غذایی، ناحیه نزدیک صندوق است. این فضا که به‌طور طبیعی محل توقف مشتریان در صف انتظار است، ظرفیت بالایی برای ترغیب به خریدهای لحظه‌ای دارد. استفاده از قفسه‌های کم‌عمق و کوتاه در این ناحیه، راهکاری مؤثر برای نمایش و فروش کالاهای کم‌حجم اما پرتقاضا محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری:
طراحی اصولی قفسه های فروشگاهی، نیازمند توجه هم‌زمان به الزامات فنی و بهینه‌سازی تجربه مشتری است. در گام نخست، رعایت استانداردهای اولیه مانند ارتفاع، عمق و فاصله مناسب بین قفسه‌ها، پایه و اساس چیدمان موفق را تشکیل می‌دهد. سپس، با تقسیم‌بندی منطقی محصولات، انتخاب متریال متناسب با نوع کالا و بهره‌گیری از مدل‌های متنوع قفسه‌بندی مانند قفسه‌های دوطرفه یا گوشه‌ای، می‌توان به حداکثر استفاده از فضای در دسترس دست یافت.
علاوه بر این، استفاده هوشمندانه از تابلوهای راهنما و قفسه‌های کوچک در نزدیکی صندوق، تجربه خرید را برای مشتریان ساده‌تر، سریع‌تر و رضایت‌بخش‌تر می‌کند. تحلیل مستمر عملکرد کالاها و بهره‌گیری از ابزارهایی نظیر پلان‌اُگرام نیز امکان بازنگری و بهینه‌سازی دوره‌ای چیدمان را فراهم می‌سازد؛ امری که در نهایت منجر به افزایش رضایت مشتری و سودآوری فروشگاه خواهد شد.
از همراهی شما تا پایان این مقاله سپاسگزاریم. امیدواریم این مطلب برای شما سودمند باشد.در صورت تمایل به تهیه و خرید قفسه های فروشگاهی، پیشنهاد می‌کنیم از مجموعه متنوع تجهیزات فروشگاهی بهسرما بازدید فرمایید.