یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های سیستم‌های برودوتی مانند یخچال و فریزر فروشگاهی، گاز مبرد است. وظیفه اصلی این گازها با استفاده از تبخیر و میعان، خنک کردن محفظه داخلی یخچال و یا فریزر است. بخار مبرد در کمپرسور فشرده می‌شود و به صورت بخار داغ به لوله‌های کندانسور انتقال داده می‌شود، بخار داغ در کندانسور گرمای خود را از دست داده و سپس با افزایش حجم در شیر انبساط، بخار مبرد تبدیل به مایع خنک می‌شود و در لوله‌های اواپراتور جریان می‌یابد، در داخل لوله‌های اواپراتور، گرمای اجسام و یا مواد غذایی داخل کابین یخچال را می‌گیرد و مجدد به بخار تبدیل می‌کند. این بخار توسط کمپرسور مکیده شده و این چرخه ادامه پیدا می‌کند. پس با استفاده از تبخیر و میعان مبرد و جریان پیدا کردن آن در کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور گرمای مواد غذایی داخل یخچال گرفته می‌شود تا این مواد خنک باقی بماند و فساد نشود.
در گذشته نه چندان دور از از گاز آمونیاک برای خنک کردن یخچال‌ها استفاده می‌شد، اما به دلیل سمی بودن این نوع گازها استفاده از آن ممنوع اعلام شد و جای خود را به گاز کلرو فلوئورو کربن یا همان CFC داد که بیشتر در صنایع به نام گاز فریون شناخته می شود. از گاز فریونی بیشتر در کولرهای گازی، چیلرها و یخچال‌ها استفاده می‌شود.
استفاده از گازهای CFC به قرن بیستم بر می گردد. در ابتدای سال 1930 میلادی گازی به نام فریون 12 به صورت آزمایشی تولید که غیر قابل اشتعال بود در تنفس آن هم سمی نبود و مشکلی ایجاد نمی‌کرد. همین موضوع باعث شد تا فریون 12 به سرعت در این صنعت جای خود را باز کند و جایگزین مناسبی برای مبردهای گذشته بود. اما بعد از گذشت چندین سال این گاز در خطری بزرگی برای زمین گرمایی بود و یکی از دلایل اصلی از بین رفتن لایۀ اوزون شناخته شد و طبق اعلام سازمان محیط زیست جهانی استفاده از فریون 12 برای همیشه از چرخه تولید در این صنعت بزرگ کنار رفت. امروزه از گازهای فریون به همراه دیگر گازهای مبرد به صورت ترکیبی استفاده می‌شود و گاز فریون R290 به عنوان مبرد مناسب در تجهیزات سرمایشی کاربرد دارد.
انواع گازهای مبردی که امروزه مورد در این صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد نام و کاربردهای گوناگون دارند که در ادامه به صورت مختصر با آنها آشنا می‌شویم.
گاز مبرد یخچال R600A
از گاز R600A که گاز طبیعی است در یخچال استفاده می‌شود. این گاز در دسته گازهای متان قرار گرفته و جز هیدروکربن ها به حساب می‌آید. این گاز در بازار بین سرویس کاران یخچال و تجهیزات فروشگاهی به عنوان گاز فندک معمولی شهرت دارد. بزرگ‌ترین ایراد این گاز، قابل اشتعال بودن آن است.
گاز یخچال فریزر R134A
گاز مبرد یخچال، R134A در صنعت یخچال‌سازی جایگزین گاز مبرد R12 شده است که برای لایه اوزن خطر آفرین بود. این گاز که در ایران هم بسیار رواج دارد به نام گاز Saf Isceon معروف است. کیفیت بالای این محصول و بهبود عملکرد سیستم سرماساز باعث شده از گاز R134A درساخت یخچال‌های خانگی و کولر خودروها استفاده شود.
گاز یخچال فریزر R290
این گاز که به گاز پروپان نیز معروف است یکی از جایگزین‌های گاز R22 است. این گاز به دلیل خواص ترمودینامیکی که دارد باعث ایجاد بازدهی بالا در مصرف انرژی می شود. این گاز نقطه جوش پایین تر به نسبت گاز R600A دارد و در نتیجه عملکرد بهتری نسبت به این گاز خواهد داشت. گاز R290 برای محیط زیست نیز ضرر نداشته و به راحتی می توانید از آن استفاده کرده و نگرانی از این بابت نداشته باشید.
گاز یخچال فریزر R410A
گاز مبرد R410A در میان سرویس‌کاران یخچال بسیار مشهور است و این گاز ترکیبی یک اندازه از گازهای R32 و R125 است. نقطه جوش این گاز به نسبت گاز R290 کمتر بوده و از این نظر می‌توان آن را برتر از گاز R290 دانست.
گاز مبرد یخچال R401A
این گاز هم به مانند گاز R410A از ترکیب شدن چند گاز به وجود آمده است. از این گاز معمولا در یخچال‌های فروشگاهی بزرگ استفاده می‌شود.
گاز یخچال فریزر R404
گاز R404 یکی از بهترین نوع گاز مبرد یخچال فریزر است و کاربرد زیادی در سیستم‌های برودتی صنعتی دارد. این گاز که جایگزینی مناسب برای گاز R502 و R22 است، برای کاربری های دمای پایین و متوسط، کاربرد دارد. گاز R404 برای سیستم‌های برودتی در کارخانه‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، سردخانه‌های متحرک مانند کامیونت‌ها، نیسان‌ها و تریلرهای یخچالی، قابل استفاده است.
گاز یخچالی R507
گاز یخچالی R507 هم یکی دیگر از جایگزین‌های گاز مبرد R22 است و همچنین یکی از معروف‌ترین گازها در این صنعت به حساب می‌رود. بسته‌بندی‌های مخصوص و سیلندرهایی که برای این گاز، تعبیه شده است، مجهز به دستگاه فشار باقیمانده (RPD) هستند تا اطمینان حاصل شود که مبرد استفاده شده یا هر ماده دیگری نمی‌تواند دوباره به داخل سیلندر وارد شود.
نتیجه گیری
برای ساخت هر سیستم سرماسازی به یک گاز مبرد نیاز است. از گذشته تا به امروز این گازهای مبرد تغییراتی زیادی داشتند و امروز این گازها با تغییر فرمول‌های شیمیایی و ساختار به گازی تقریبا سالم و به دور از آلودگی محیطی تبدیل شده‌اند. ملاک انتخاب گازها خواص ترمودینامیکی مناسب و شاخص GWP پایین آن است. این شاخص به پتانسیل زمین گرمایی معروف بوده و هرچقدر به صفر نزدیک‌تر باشد، گاز مبرد برای محیط زیست خطر کمتری خواهد داشت. امروزه بیشتر از گازهای مبرد ترکیبی در ساخت وسایل سرماساز مانند یخچال‌های فروشگاهی استفاده می‌شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع گاز مبرد یخچال با کارشناسان بهسرما در تماس باشید.
